Szlak kulinarny „Świętokrzyska Kuźnia Smaków”

Świętokrzyski kredens

„Świętokrzyska kuźnia smaków” to jeden z największych szlaków kulinarnych w Polsce. Należą do niego 72 obiekty: restauracje, gospodarstwa agroturystyczne i lokalni producenci żywności. Kultywując tradycje kulinarne regionu świętokrzyskiego, oferują pełnowartościową i oryginalną żywność tradycyjną i kuchnię regionalną.

Szlak obejmuje osiem powiatów województwa świętokrzyskiego. Znajduje się na nim 29 lokali gastronomicznych – 20 restauracji i 9 gospodarstw agroturystycznych – oraz 43 producentów żywności tradycyjnej. Oferta jest bardzo zróżnicowana i uzależniona od lokalnej specyfiki. Podróżując szlakiem, odwiedzimy kilka winnic i pasiek, gospodarstwa rybackie, piekarnie i cukiernie, skosztujemy krówki opatowskiej i tradycyjnie wyrabianych wędlin. Każdy produkt zakwalifikowany do „Świętokrzyskiej kuźni smaków” przeszedł proces certyfikacji. Miody, chleby, kiełbasy, soki, sery i kasze – wszystkie one albo zostały wpisane na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, albo zostały uhonorowane w konkursie „Nasze kulinarne dziedzictwo – smaki regionów”, organizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego we współpracy z Wojewódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego. Wśród produktów tradycyjnych najwięcej jest wędlin, następnie pieczywa i miodów, nabiału, win, soków owocowych i wyrobów cukierniczych. Są również kasze, owoce, warzywa, a nawet lody.

Gospodarstwo agroturystyczne „Pod Bukiem”

Wszystkie potrawy przygotowywane są ręcznie, według tradycyjnych recept

131 przepisów kulinarnych

Wiele z tych produktów możemy kupić nie tylko u wytwórcy, ale również w restauracjach na szlaku „Świętokrzyska kuźnia smaków”. W każdej z nich jest ustawiony tzw. kredens, w którym wyeksponowane są co najmniej trzy produkty regionalne od lokalnych wytwórców. Na bazie tych produktów sporządzane są też niektóre posiłki. W menu w restauracjach znajdują się minimum trzy dania tradycyjne – zarówno zupy, dania główne, jak i przystawki czy desery. Co najmniej jedna z nich to propozycja zaczerpnięta z książki „Potrawy tradycyjne z regionu Gór Świętokrzyskich”, wydanej specjalnie w tym celu. – Zrobiliśmy otwarty konkurs na zgłaszanie potraw regionalnych. Mieszkańcy czterech powiatów nadsyłali przepisy. Napłynęło 131 propozycji, spośród których zespół pod przewodnictwem etnografa wybrał najbardziej związane z regionem – mówi Teresa Wąsik, kierownik Działu Rozwoju Obszarów Wiejskich w Świętokrzyskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach. Książka jest dostępna nie tylko dla gospodarstw agroturystycznych i restauracji na szlaku, ale dla każdego, gdyż można ją ściągnąć jako plik PDF ze strony internetowej http://www.swietokrzyskakuzniasmakow.pl.

Generałowa pod pierzynką

W lokalach gastronomicznych stosowane są również oryginalne, autorskie receptury, jednak oparte na produktach tradycyjnych i pozbawione sztucznych dodatków. Każda z potraw „Świętokrzyskiej kuźni smaków” jest specjalnie oznaczona w menu. Wśród nich najczęściej możemy spotkać zalewajkę świętokrzyską, czyli zupę na zakwasie z mąki żytniej i wywarze z wędzonych kości, z boczkiem, grzybami suszonymi i ziemniakami. Oprócz niej w kartach dań restauracji można znaleźć zarówno tradycyjne dania o tradycyjnych nazwach, jak pierogi z kapustą i mięsem, żurek z jajkiem czy rosół z domowym makaronem, jak i tajemnicze, zwłaszcza dla gości spoza regionu, jak porka-psiocha, inkusiowe byki albo generałowa pod pierzynką. Do przyrządzania potraw wykorzystywane są lokalne produkty, takie jak fasola korczyńska, kasza jaglana gierczycka, bielińskie truskawki, sandomierskie morele i jabłka.

Wędzenie odbywa się wedle tradycyjnych zasad, dzięki czemu produkty mają wyjątkowy smak

Anna i Bogusław Piotrowscy z rodziną – właściciele gospodarstwa agroturystycznego „U Bogusia” podtrzymują tradycje wyrobu wędlin według przepisów dziadka pana Bogusława

Będzie nas więcej

Jeszcze pod koniec bieżącego roku „Świętokrzyska kuźnia smaków” powinna się powiększyć o kolejne podmioty i objąć swoim zasięgiem całe województwo świętokrzyskie. Obecnie szlak kulinarny funkcjonuje w ośmiu powiatach regionu – kieleckim, buskim, opatowskim, ostrowieckim, pińczowskim, sandomierskim, starachowickim i staszowskim. Najwięcej wytwórców tradycyjnej żywności, gospodarstw agroturystycznych i restauracji „Świętokrzyskiej kuźni smaków” znajdziemy w Górach Świętokrzyskich, na Ponidziu oraz w okolicy Sandomierza i Opatowa.

Restauracja „Mateo” w Stopnicy